طراحی و پیاده‌سازی دانشگاه متاورسی بر بستر متارنگ: رویکردی نوین در آموزش عالی بین‌المللی با تمرکز بر تعاملات چندزبانه

تحولات گسترده در حوزه فناوری‌های نوین، آموزش عالی را وارد مرحله‌ای تازه کرده است. ظهور متاورس و پلتفرم‌های سه بعدی تعاملی، فرصت‌های جدیدی برای یادگیری بین‌المللی فراهم کرده‌اند. مقاله حاضر با عنوان «طراحی و پیاده‌سازی دانشگاه متاورسی بر بستر متارنگ: رویکردی نوین در آموزش عالی بین‌المللی با تمرکز بر تعاملات چندزبانه» به بررسی یکی از نوآورانه‌ترین رویکردها در این زمینه می‌پردازد.

این پژوهش، با تمرکز بر متارنگ به‌عنوان نخستین متاورس ملی ایران، به طراحی نمونه اولیه یک دانشگاه متاورسی پرداخته است که قابلیت‌های منحصربه‌فردی همچون تعامل چندزبانه، پشتیبانی از NPCهای هوشمند، ترجمه همزمان و آموزش سه‌ بعدی را در خود جای داده‌است. هدف اصلی این تحقیق، ایجاد بستری برای یادگیری بدون مرزهای زبانی و فرهنگی و فراهم‌سازی تجربه‌ای فراگیر در آموزش بین‌المللی است.

این مقاله نه تنها به پر کردن شکاف پژوهشی موجود در حوزه دانشگاه‌های متاورسی چندزبانه کمک می‌کند، بلکه مسیر تازه‌ای برای توسعه محیط‌های آموزشی هوشمند در ایران و جهان ارائه می‌دهد. برای مطالعه این مقاله علمی همراه دانشگاه متاورس باشید.

چکیده

تحولات دیجیتال در دههٔ اخیر موجب شکل‌گیری محیط‌های تعاملی نوینی مانند متاورس شده‌است که مرزهای آموزش عالی را فراتر از کلاس‌های سنتی برده‌است. یکی از چالش‌های مهم در آموزش بین‌المللی، تنوع زبانی و محدودیت در تعامل میان دانشجویان از فرهنگ‌های گوناگون است. متاورس می‌تواند با فراهم کردن بستری سه‌ بعدی و تعاملی، این موانع را کاهش دهد. با وجود این، پژوهش‌های اندکی بر روی طراحی دانشگاه‌های متاورسی بومی با تمرکز ویژه بر تعاملات چندزبانه و بهره‌گیری از NPCهای هوشمند انجام شده‌است. این پژوهش با هدف طراحی و پیاده‌سازی یک نمونهٔ دانشگاه متاورسی بر بستر «متارنگ» انجام می‌شود تا امکان تعامل چندزبانه و پشتیبانی آموزشی هوشمند در محیط‌های بین‌المللی بررسی شود.

این پژوهش از نوع کاربردی–توسعه‌ای بوده و با رویکردی کیفی–ترکیبی در فاز طراحی انجام شده‌است. مراحل تحقیق شامل تحلیل نیازها، طراحی اولیه معماری دانشگاه متاورسی بر بستر متارنگ و توسعهٔ نمونهٔ اولیه با قابلیت‌های تعامل چندزبانه و پشتیبانی از NPCهای هوشمند بود. جامعهٔ مورد مطالعه در این مرحله شامل متخصصان حوزه فناوری آموزشی، طراحان متاورس و کارشناسان زبان بود که به ‌صورت هدفمند انتخاب شدند تا بازخورد تخصصی دربارهٔ طراحی و قابلیت‌های اولیه ارائه دهند. ابزار گردآوری داده شامل بررسی اسناد، جلسات گروهی و مصاحبه‌ با کارشناسان بود. تحلیل داده‌ها با روش تحلیل محتوای کیفی صورت گرفت.

ارزیابی نمونهٔ اولیه دانشگاه متاورسی بر بستر متارنگ نشان داد که طراحی سیستم چندزبانه و NPCهای هوشمند توانایی تسهیل تعاملات بین زبان‌ها و بهبود تجربه کاربری بالقوه را دارد علاوه بر این، طراحی کلاس‌ها و فعالیت‌های آموزشی به صورت سه‌ بعدی و شبیه‌سازی شده، تجربه یادگیری را جذاب‌تر و مؤثرتر می‌سازد . تحلیل کیفی بازخورد کارشناسان و طراحان نشان داد که نمونهٔ مفهومی–عملیاتی قابلیت آماده‌سازی محیط برای آموزش بین‌المللی و ارتقاء تعاملات کاربران در مراحل آینده را فراهم می‌کند.

این مطالعه نشان می‌دهد که طراحی یک دانشگاه متاورسی بومی با تمرکز بر تعاملات چندزبانه و NPCهای هوشمند و مجهز به سیستم ترجمه هوشمند در لحظه می‌تواند بستر مناسبی برای تسهیل ارتباطات آموزشی بین‌المللی و ارتقاء تجربه کاربری در مراحل آینده فراهم کند. یافته‌ها تأکید می‌کنند که ادغام ویژگی‌های تعاملی و ترجمه همزمان در محیط متاورسی، کاربران را قادر می‌سازد بدون دغدغه یادگیری زبان‌های خارجی، به راحتی با محتوای آموزشی و سایر دانشجویان ارتباط برقرار کنند. دلالت عملی این نتیجه‌گیری شامل راهنمایی برای توسعه‌دهندگان متاورس، بهبود طراحی محیط‌های آموزشی چندزبانه و برنامه‌ریزی برای پیاده‌سازی آموزش‌های بین‌المللی است. این یافته‌ها مسیر را برای توسعه دانشگاه‌های متاورسی چندزبانه، هوشمند و مبتنی بر آموزش سه‌ بعدی و شبیه‌سازی آموزشی هموار می‌سازند و دلالت نظری آن پر کردن شکاف دانش در زمینه دانشگاه‌های متاورسی چندزبانه و طراحی محیط‌های هوشمند آموزشی می‌باشد.

مقدمه

 دهه‌های اخیر شاهد تحولات شگرف در حوزه فناوری‌های دیجیتال بوده‌است که ساختار آموزش عالی را به طور بنیادی دگرگون کرده‌اند. ظهور محیط‌های مجازی سه ‌بعدی و پلتفرم‌های متاورسی، امکان ارائه آموزش‌های تعاملی و بین‌المللی را فراتر از محدودیت‌های فیزیکی و جغرافیایی فراهم کرده است. متاورس نه تنها به عنوان یک فضای اجتماعی و اقتصادی نوظهور شناخته می‌شود، بلکه می‌تواند محیطی پویا برای آموزش عالی با قابلیت‌های نوآورانه ایجاد کند. در این محیط‌ها، تعاملات دانشجویان، اساتید و منابع آموزشی از طریق تکنولوژی‌های نوین، از جمله NPCهای هوشمند و سیستم‌های ترجمه همزمان، شکل می‌گیرد و تجربه‌ای فراگیر و چندزبانه را ممکن می‌سازد. این محیط‌ها امکان ارائه آموزش به صورت سه‌ بعدی و شبیه‌سازی آموزشی را فراهم می‌کنند که یادگیری مفاهیم پیچیده را تسهیل می‌کند.

با وجود رشد چشمگیر مطالعات متاورس در سال‌های اخیر، بیشتر تحقیقات بر کاربردهای اجتماعی، بازی‌های آنلاین و محیط‌های آموزشی محدود به یک زبان یا فرهنگ خاص متمرکز بوده‌اند. بررسی‌های پیشین نشان می‌دهد که تحقیقات کمی به طراحی دانشگاه‌های متاورسی بومی با قابلیت تعامل چندزبانه و بهره‌گیری از NPCهای هوشمند برای آموزش بین‌المللی پرداخته‌اند. این خلأ تحقیقاتی، دانش محدود درباره چگونگی تسهیل تعاملات بین‌فرهنگی و آموزشی در محیط‌های متاورسی چندزبانه را آشکار می‌کند و ضرورت یک رویکرد کاربردی–توسعه‌ای را نشان می‌دهد. مطالعه حاضر با هدف طراحی و پیاده‌سازی نمونه اولیه دانشگاه متاورسی بر بستر متارنگ تلاش می‌کند این شکاف را پر کرده و راهنمایی عملی برای توسعه پلتفرم‌های آموزشی بین‌المللی هوشمند ارائه دهد.

این مطالعه اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا با پر کردن شکاف تحقیقاتی موجود در زمینه دانشگاه‌های متاورسی چندزبانه و بهره‌گیری از NPCهای هوشمند، راهکارهای عملی و علمی جدیدی برای آموزش بین‌المللی ارائه می‌دهد. از نظر عملی، طراحی نمونهٔ اولیه دانشگاه متاورسی بر بستر متارنگ می‌تواند محیطی تعاملی و چندزبانه فراهم کند که آموزش‌های آینده را بدون محدودیت زبانی و فرهنگی تسهیل نماید. از نظر نظری، این پژوهش دانش موجود درباره طراحی محیط‌های آموزشی هوشمند در متاورس و کاربردهای نوآورانه NPCها و ترجمه همزمان را گسترش می‌دهد و چارچوبی برای تحقیقات آینده ارائه می‌کند.

پیشینه تحقیق

مطالعات متعددی در دهه اخیر به بررسی متاورس و کاربردهای آموزشی آن پرداخته‌اند. برخی تحقیقات، تمرکز بر فضاهای آموزشی سه ‌بعدی و تعاملات کاربران در محیط‌های مجازی داشته‌اند و نشان داده‌اند که این محیط‌ها می‌توانند انگیزه و مشارکت دانشجویان را افزایش دهند. با این حال، این مطالعات عمدتاً به آموزش تک‌زبانه و محیط‌های فرهنگی محدود توجه کرده‌اند و به موضوعات بین‌المللی و تعاملات چندزبانه کمتر پرداخته‌اند. همچنین در حالی که تحقیقات پیشین عمدتاً بر تعاملات متنی یا دو‌بعدی متمرکز بودند، مطالعه حاضر با استفاده از آموزش سه‌ بعدی و شبیه‌سازی آموزشی، تجربه‌ای عملی و تعاملی را برای متاورس‌های بومی ارائه می‌دهد.

در حوزه NPCهای هوشمند، تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که این شخصیت‌ها می‌توانند فعالیت‌های آموزشی، راهنمایی و تعامل با دانشجویان را تسهیل کنند. با این حال، بسیاری از این مطالعات بر محیط‌های خارجی و استاندارد تمرکز داشته‌اند و به متاورس‌های بومی، با نیازهای فرهنگی و زبانی خاص کاربران ایرانی توجه نکرده‌اند.

علاوه بر این، برخی پژوهش‌ها به کاربرد هوش مصنوعی و بلاکچین در متاورس آموزشی پرداخته‌اند و نشان داده‌اند که این فناوری‌ها می‌توانند امنیت، شفافیت و مدیریت داده‌ها در محیط‌های آموزش مجازی را بهبود بخشند. با این حال، هنوز تحقیقات کمی وجود دارد که طراحی دانشگاه متاورسی چندزبانه با ادغام NPCهای هوشمند و سیستم ترجمه همزمان در محیط بومی را مورد بررسی قرار دهند.

تحلیل انتقادی این مطالعات نشان می‌دهد که:

1. اکثر تحقیقات بر محیط‌های خارجی و تک‌زبانه تمرکز کرده‌اند و خلأ در زمینه متاورس‌های بومی چندزبانه وجود دارد.
2. استفاده از NPCهای هوشمند هنوز در طراحی محیط‌های آموزشی بین‌المللی به صورت سیستماتیک بررسی نشده‌است.
3. ترکیب هوش مصنوعی، تعامل چندزبانه و طراحی دانشگاه متاورسی بومی به عنوان یک چارچوب عملی–تحقیقاتی، هنوز در ادبیات موجود به‌طور کامل ارائه نشده‌است.

بنابراین، مطالعه حاضر با طراحی و پیاده‌سازی نمونه اولیه دانشگاه متاورسی بومی بر بستر متارنگ تلاش می‌کند این شکاف‌ها را پر کرده و دانش جدیدی در حوزه آموزش عالی بین‌المللی و متاورس‌های چندزبانه ارائه دهد.

روش تحقیق

این پژوهش از نوع کاربردی–توسعه‌ای است و با رویکرد ترکیبی (کیفی–تحلیلی) انجام شده‌است. طرح تحقیق بر اساس مطالعه موردی و طراحی نمونه اولیه دانشگاه متاورسی بومی بر بستر متارنگ شکل گرفته‌است تا امکان ارزیابی قابلیت‌های تعاملی و چندزبانه و NPCهای هوشمند فراهم شود.

جامعه تحقیق شامل کارشناسان و طراحان حوزه آموزش، فناوری متاورس و هوش مصنوعی بوده‌است. نمونه‌گیری به صورت هدفمند و فنی–تخصصی انجام شد تا افراد دارای تجربه طراحی محیط‌های آموزشی و تعاملی انتخاب شوند. تعداد کارشناسان و طراحان مشارکت‌کننده در مرحله ارزیابی نمونه اولیه ۱۲ نفر بوده‌است.

• مشاهده و تحلیل نمونه اولیه: ارزیابی تعاملی نمونه اولیه دانشگاه متاورسی شامل طراحی محیط سه ‌بعدی، NPCهای هوشمند و قابلیت‌های ترجمه همزمان.
• مصاحبه با کارشناسان: بازخوردها درباره تعاملات چندزبانه، کاربرد NPCها و قابلیت‌های تعاملی جمع‌آوری شد.
• تحلیل محتوا: بازخوردهای کیفی استخراج و دسته‌بندی شدند تا نقاط قوت، محدودیت‌ها و فرصت‌های بهبود شناسایی گردد..

روش تجزیه و تحلیل داده به صورت زیر بوده‌است:

داده‌های کیفی از بازخورد کارشناسان و تحلیل نمونه اولیه محیط متاورسی جمع‌آوری شد و با استفاده از تحلیل تماتیک (Thematic Analysis) بررسی شدند.

• مراحل تحلیل شامل:
  1. کدگذاری اولیه: شناسایی عناصر کلیدی محیط متاورسی، NPCهای هوشمند و سیستم ترجمه چندزبانه.
  2. شناسایی و دسته‌بندی تم‌ها: تم‌های مرتبط با تعاملات چندزبانه، قابلیت‌های آموزشی و تجربه کاربری استخراج شد.
  3. تحلیل روابط بین تم‌ها: بررسی چگونگی تعامل تم‌ها و ارتباطات بین ویژگی‌های طراحی با اهداف آموزشی.
  4. استخراج یافته‌های کلیدی: جمع‌بندی نکات قوت، محدودیت‌ها و فرصت‌های بهبود نمونه اولیه.

برای تحلیل داده‌های کیفی از نرم‌افزار NVivo و برای شبیه‌سازی محیط متاورسی از ابزارهای Unity و Blender استفاده شد تا طراحی سه‌ بعدی و تعاملات نمونه اولیه قابل بررسی و ارزیابی باشد.

تمامی کارشناسان مشارکت‌کننده از هدف و ماهیت تحقیق آگاه بودند و رضایت آگاهانه ارائه دادند. اطلاعات بازخوردها به صورت ناشناس و محرمانه ثبت و تحلیل شد. تمامی مراحل پژوهش مطابق اصول اخلاقی تحقیق علمی و رعایت حریم خصوصی انجام گردید.

یافته‌ها و نتایج

طراحی محیط دانشگاه متاورسی:

1. نمونه اولیه شامل سه بخش اصلی آموزشی (کلاس‌های درس، کتابخانه دیجیتال و سالن‌های کارگاهی) و فضاهای تعاملی عمومی (لابی، اتاق‌های گروهی) طراحی شد.
2. تمامی محیط‌ها دارای قابلیت‌های تعامل چندزبانه و پشتیبانی از ترجمه همزمان هستند.
3. هر بخش با استفاده از ابزارهای Unity و Blender به صورت سه ‌بعدی شبیه‌سازی شد و قابلیت حرکت آزاد و تعامل با NPCها فراهم گردید.
4. آموزش‌ها در کلاس‌ها و فضاهای کارگاهی به صورت سه‌ بعدی و شبیه‌سازی شده ارائه می‌شوند. این امر امکان یادگیری فعال و تعامل واقعی با محتوا را فراهم می‌کند.

NPC های هوشمند:

1. 1. تعداد ۱۰ نوع NPC با وظایف آموزشی و راهنمایی در محیط طراحی شد.
   2. هر NPC قادر به پشتیبانی چندزبانه و پاسخ‌دهی بر اساس سناریوهای آموزشی مختلف است.
   3. بازخورد کارشناسان نشان داد که ساختار NPCها شفاف و قابل استفاده برای تعامل اولیه کاربران می‌باشد.

تعاملات چندزبانه:

1. سیستم ترجمه هوشمند، توانایی پوشش حداقل ۵ زبان بین‌المللی را دارد.
2. بازخورد کارشناسان بر اساس مصاحبه‌ها نشان داد که امکان برقراری ارتباط بدون دغدغه زبانی فراهم شده‌است.
3. دسته‌بندی تماتیک بازخوردها نشان داد که مهم‌ترین مزیت این قابلیت، افزایش دسترسی و شمول کاربران با پیش‌زمینه‌های زبانی متفاوت است.

بحث

مهم‌ترین یافته این تحقیق، طراحی و پیاده‌سازی نمونه اولیه دانشگاه متاورسی بومی بر بستر متارنگ با تمرکز بر تعاملات چندزبانه و NPCهای هوشمند است. محیط دانشگاه متاورسی شامل کلاس‌های درس، کتابخانه دیجیتال و فضاهای تعاملی عمومی بوده و قابلیت‌های ترجمه همزمان برای حداقل پنج زبان بین‌المللی فراهم شده‌است. آموزش‌ها می‌توانند به صورت سه‌ بعدی و با شبیه‌سازی محیط‌های آموزشی واقعی ارائه شوند که تجربه یادگیری را جذاب‌تر کرده و فرآیند یادگیری را آسان‌تر و مؤثرتر می‌کند. همچنین، NPCهای هوشمند نقش راهنما و پشتیبان آموزشی را ایفا می‌کنند و امکان تعامل چندزبانه با کاربران فراهم است.

این یافته‌ها با مفاهیم مطرح شده در مقدمه و مرور متون مانند آموزش مجازی، متاورس و تعاملات انسانی–کامپیوتری همخوانی دارد و شکاف موجود در ادبیات را پر می‌کند. تحقیقات پیشین عمدتاً بر محیط‌های تک‌زبانه و خارجی تمرکز داشته و نقش NPCهای هوشمند، ترجمه همزمان، آموزش سه ‌بعدی و شبیه‌سازی آموزشی در متاورس‌های بومی به صورت جامع بررسی نشده بود.

یافته‌های حاضر نشان می‌دهند که ادغام محیط‌های متاورسی با ترجمه هوشمند، NPCهای آموزشی و آموزش سه‌ بعدی همراه با شبیه‌سازی می‌تواند دسترسی و مشارکت بین‌المللی را در آموزش عالی افزایش دهد و مسیر را برای توسعه دانشگاه‌های متاورسی چندزبانه و هوشمند هموار سازد. به عبارت دیگر، این پژوهش چارچوبی عملی و مفهومی برای دانشگاه متاورسی بومی ارائه می‌دهد که می‌تواند مبنای مطالعات و پیاده‌سازی‌های آینده در حوزه آموزش عالی دیجیتال و بین‌المللی باشد.

یافته‌های این تحقیق، شامل طراحی نمونه اولیه دانشگاه متاورسی بومی با محیط‌های سه‌ بعدی، شبیه‌سازی آموزشی، NPCهای هوشمند و ترجمه همزمان چندزبانه، در بسیاری از جنبه‌ها با تحقیقات پیشین مرتبط است. مطالعات قبلی عمدتا بر ارائه آموزش‌های آنلاین دو‌بعدی، محیط‌های تعاملی ساده یا دانشگاه‌های مجازی تک‌زبانه تمرکز داشتند و نقش NPCها و شبیه‌سازی آموزشی در ارتقای تجربه یادگیری کمتر بررسی شده‌است.

در مقایسه با این تحقیقات، پژوهش حاضر با ادغام آموزش سه‌ بعدی، شبیه‌سازی محیط‌های آموزشی و تعاملات چندزبانه، نه تنها یافته‌های پیشین را تأیید می‌کند، بلکه آن‌ها را گسترش می‌دهد و امکان تعامل فعال و تجربه یادگیری غنی‌تر را فراهم م

ی‌کند. تفاوت اصلی این مطالعه با متون پیشین در رویکرد بومی‌سازی متاورس و تأکید بر آموزش سه‌ بعدی و شبیه‌سازی شده‌است که تجربه آموزشی را نزدیک به محیط‌های واقعی می‌کند. همچنین، ترکیب NPCهای هوشمند با ترجمه همزمان، شکاف موجود در دسترسی بین‌المللی و محدودیت زبانی را جبران می‌کند.

این مقایسه نشان می‌دهد که مطالعه حاضر نه تنها جایگاه خود را در میان پژوهش‌های مرتبط تثبیت می‌کند، بلکه مسیر روشنی برای توسعه متاورس‌های آموزشی چندزبانه و هوشمند ارائه می‌دهد. از این رو، تحقیق فعلی می‌تواند به عنوان مرجع و پایه‌ای برای مطالعات آینده در زمینه دانشگاه‌های متاورسی و آموزش بین‌المللی دیجیتال مورد استفاده قرار گیرد.

از نقاط قوت این مطالعه می‌توان به نوآوری روش‌شناختی آن اشاره کرد. طراحی و پیاده‌سازی نمونه اولیه دانشگاه متاورسی بومی با تمرکز بر آموزش سه‌ بعدی، شبیه‌سازی آموزشی، NPCهای هوشمند و تعاملات چندزبانه، یک چارچوب عملی و مفهومی منحصربه‌فرد ارائه می‌دهد. علاوه بر این، استفاده از نرم‌افزارهای حرفه‌ای سه‌ بعدی Unity و Blender و تحلیل کیفی دقیق داده‌های طراحی، موجب اعتبار و دقت بیشتر یافته‌ها شده‌است.

با این حال، مطالعه دارای محدودیت‌هایی نیز هست. از آنجا که دانشگاه متاورسی هنوز کاربران زیادی ندارد، امکان جمع‌آوری داده‌های واقعی آموزشی و تعاملات کاربری وجود نداشت. همچنین، پیاده‌سازی و ارزیابی آموزش سه‌ بعدی و شبیه‌سازی آموزشی در مقیاس گسترده هنوز انجام نشده‌است. این محدودیت‌ها فرصت مناسبی برای تحقیقات آینده فراهم می‌کنند تا با ورود کاربران واقعی و ارزیابی اثرات آموزشی، قابلیت‌ها و کارایی دانشگاه متاورسی را به صورت عملی بررسی کنند.

نتیجه‌گیری

این مطالعه به طراحی و پیاده‌سازی نمونه اولیه یک دانشگاه متاورسی بومی با تمرکز بر تعاملات چندزبانه، NPCهای هوشمند و آموزش سه‌ بعدی پرداخته‌است. یافته‌ها نشان می‌دهند که ترکیب محیط‌های سه‌ بعدی، شبیه‌سازی آموزشی و ترجمه همزمان، قابلیت ایجاد تجربه یادگیری فعال و تعاملی را فراهم می‌کند و نوآوری‌های کلیدی در آموزش عالی بین‌المللی ارائه می‌دهد.

دلالت‌های نظری تحقیق شامل گسترش دانش موجود درباره کاربرد متاورس در آموزش و تقویت مدل‌های تعاملی دیجیتال است. از نظر عملی، این مطالعه چارچوبی برای توسعه دانشگاه‌های متاورسی چندزبانه و هوشمند فراهم می‌کند که یادگیری را ساده‌تر، جذاب‌تر و قابل دسترس‌تر می‌سازد.

با توجه به محدودیت‌های مطالعه، تحقیقات آتی می‌توانند با حضور کاربران واقعی، ارزیابی تأثیر آموزش سه‌ بعدی و شبیه‌سازی آموزشی بر یادگیری و تعاملات را انجام دهند و کارایی مدل طراحی شده را در مقیاس وسیع‌تر بررسی کنند.

در نهایت، این تحقیق مسیر روشنی برای توسعه دانشگاه‌های متاورسی بومی، هوشمند و تعاملی نشان می‌دهد و چشم‌انداز آینده آموزش بین‌المللی دیجیتال را به سمت تجربه‌های یادگیری همه‌جانبه و فراگیر هدایت می‌کند.

ایده‌ها و روش‌های نوآورانه ارائه‌شده درخصوص طراحی و پیاده‌سازی دانشگاه متاورسی بر بستر متارنگ، نتیجه تلاش تیم متخصص این مجموعه بوده و مالکیت فکری آن محفوظ است و تحت حفاظت قانونی هستند.

تقدیر و تشکر

بدین‌وسیله از تمامی اعضای تیم فنی و پژوهشی پروژه متارنگ، به ویژه مهندس امیر مدنی فر (بنیان‌گذار و طراح اصلی) و هلدینگ تعاونی‌های زنجیره تأمین بهشت (شریک استراتژیک و سرمایه‌گذار اصلی) و همچنین تمامی کارشناسان و کاربران آزمایشی که با بازخوردهای ارزشمند خود در این تحقیق مشارکت داشتند، صمیمانه سپاسگزاری می‌کنیم.

تعارض منافع

نویسندگان هیچگونه تعارض منافع مالی یا غیرمالی مرتبط با موضوع و نتایج این تحقیق را اعلام نمی‌کنند.

منابع

کتاب آیندهوار

بررسی کاربرد متاورس در حوزه آموزش در دانشگاه‌ها نویسندگان حورا حامدی و رضا محمدحسنی

بررسی کاربرد فناوری نوین متاورس در آموزش و یادگیری نویسندگان حامد عباسی، اسماعیل زارعی زوارکی، محمدرضا نیلی احمدآبادی

پروپوزال جامع توسعه و سرمایه‌گذاری در پروژه متارنگ: زیست بوم هوشمند متاورس ملی ایران (شماره ثبت مالکیت 471606) (مستند داخلی پروژه متارنگ)

پروپوزال تاسیس بزرگترین دانشگاه بین‌المللی متاورسی بر بستر متارنگ اولین متاورس ملی ایران (مستند داخلی پروژه متارنگ)

متاورس در دانشگاه و دانشگاه در متاورس نویسندگان صدرا خسروی

واکاوی چالش‌های آموزش در متاورس نویسندگان سعید شریفی، مریم طلائی، فاطمه خوشنویسان

متاورس، فرادانشگاه و آینده آموزش عالی نویسندگان محمد حسن‌زاده